یک تیم پژوهشی فناور مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر با مشارکت مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران موفق به طراحی و ساخت نمونه اولیه عینک نوردرمانی با فرکانس ۴۰ هرتز شدند؛ فناوری‌ای نوین که می‌تواند راه را برای بهبود عملکرد شناختی سالمندان در مراحل ابتدایی آلزایمر هموار کند و نخستین گام در مسیر بومی‌سازی این روش درمانی در کشور به شمار می‌رود.
سیدسعید آل‌هاشمی از محققان این پروژه در توضیح دلایل پرداختن به این پژوهش گفت: در سال‌های اخیر، بیماری آلزایمر به‌عنوان یکی از بزرگترین چالش‌های سلامت عمومی سالمندان شناخته شده است. در کنار روش‌های دارویی، رویکردهای غیردارویی مانند تحریک مغزی با نور چشمک‌زن ۴۰ هرتز در مطالعات جهانی ـ به‌ویژه در MIT ـ نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داده‌اند اما در کشور ما هیچ ابزار یا فناوری بومی برای استفاده از این روش وجود نداشت.
وی افزود: هدف ما طراحی و ساخت نمونه اولیه‌ای بود که این فناوری را در بستر بومی، قابل استفاده و ایمن ارائه دهد.
آل‌هاشمی با بیان اینکه تیم پژوهشی موفق به طراحی و ساخت یک نمونه اولیه عینک نوردرمانی با قابلیت تولید پالس نوری دقیق در فرکانس ۴۰ هرتز شده، گفت: این نمونه بر پایه استانداردهای ایمنی نوری طراحی شده، قابلیت استفاده در زندگی روزمره سالمندان را دارد و برای نخستین بار در کشور ساخته شده است.
آل‌هاشمی اضافه کرد: این پروژه گام نخست در مسیر بومی‌سازی فناوری نوردرمانی شناختی در ایران است و می‌تواند زمینه‌ساز توسعه کاربردهای دیجیتال سلامت در حوزه اختلالات مغزی شود. همچنین فناوری به‌کاررفته در این طرح قابلیت تجاری‌سازی و استفاده در مراکز بالینی یا مراقبتی را در آینده دارد.
دانیال نژادمعصوم مدیر بخش تحقیق و توسعه ایزایمر درباره روش اجرای پروژه توضیح داد: در این پروژه ابتدا مکانیزم اثر نور ۴۰ هرتز بر مغز ـ به ویژه فعال‌سازی ریتم گاما و نقش آن در پاکسازی رسوبات پاتولوژیک آلزایمر ـ مرور شد. سپس تیم تحقیقاتی اقدام به طراحی مدار الکترونیکی و الگوریتم نوری با قابلیت تولید پالس‌های دقیق ۴۰ هرتز کرد.
وی ادامه داد: در کنار طراحی الکترونیکی، طراحی ارگونومیک عینک و تست‌های ایمنی نوری نیز انجام شد. نمونه اولیه ساخته شده هم‌اکنون در فاز آزمایش عملکرد پایه‌ای قرار دارد و برای مراحل بعدی شامل آزمون‌های انسانی و بالینی آماده‌سازی خواهد شد.
آل‌هاشمی سرپرست گروه سلامت دیجیتال ایزایمر افزود: ساخت نمونه اولیه از این محصول را دستاورد فناورانه این پژوهش نام برد و ادامه داد: نسخه ساخته شده در واقع یک نمونه اولیه حداقلی (Minimum Viable Prototype) است که امکان بررسی فنی و آزمون مفهومی فناوری را فراهم می‌کند. پس از اجرای تست‌های اثربخشی شناختی، نتایج حاصله به صورت مقاله‌های علمی مستند منتشر خواهد شد.
وی درباره برنامه‌های آینده تیم تحقیقاتی نیز گفت: هدف ما در مرحله بعد، توسعه نسخه بهبودیافته عینک با تمرکز بر تجربه کاربری است؛ یعنی ارتقای طراحی، سبکی، قابلیت حمل، و سهولت استفاده برای سالمندان.
این پژوهشگر فناور خاطرنشان کرد: در کنار این ارتقای فنی، برنامه‌ریزی برای آغاز مطالعات اثربخشی بالینی در دستور کار قرار دارد که با همکاری مراکز نوروساینس و متخصصان علوم شناختی انجام خواهد شد.
آل‌هاشمی با اشاره به نمونه‌های مشابه بین‌المللی اظهار کرد: در حال حاضر، نمونه‌هایی از نوردرمانی با فرکانس ۴۰ هرتز در سطح بین‌المللی ـ به ویژه در آمریکا ـ توسعه یافته‌اند. برجسته‌ترین آنها پروژه‌ای است که در آزمایشگاه علوم اعصاب MIT تحت نظر پروفسور لی-هویی تسای انجام شده است.
وی افزود: این تیم اخیرا گام‌هایی در راستای تجاری‌سازی فناوری برداشته‌اند اما محصولات آنها هنوز در مراحل پیش‌بالینی یا پایلوت انسانی هستند و استفاده بالینی گسترده‌ای نیافته‌اند. در ایران، این پروژه نخستین نمونه شناخته شده در این حوزه به‌صورت بومی‌سازی شده محسوب می‌شود.
وی مزیت این دستاورد نسبت به نمونه‌های مشابه خارجی را دارا بودن سیستم طراحی متفاوت، بهینه شده و هزینه تولید پایین‌تر آن دانست و اظهار کرد: هزینه‌های اجرای این پروژه از سوی شرکت دانش‌پژوهان فناور کاشف و مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی ایران تامین شده است. این پروژه در مقاصد تحقیقاتی و جهت ارتقای سطح سلامت شناختی سالمندان کاربرد دارد.
منبع : روابط عمومی دانشگاه صنعتی امیرکبیر
