طرحی ملی با هدف بازگرداندن تجهیزات پزشکی اسقاطی به چرخه درمان، توانسته با بهرهگیری از منابع خیریه و حمایت نهادهای دولتی، هزینههای تأمین تجهیزات را کاهش دهد.
یک میلیارد دلار تجهیزات اسقاطی در انبارهای بیمارستانی
بررسیهای آماری نشان میدهد بیش از یک میلیارد دلار تجهیزات پزشکی اسقاط شده در انبارهای بیمارستانی کشور وجود دارد که ۶۰ تا ۶۵ درصد آنها قابلیت بازسازی و بازگشت به چرخه خدمات درمانی را دارند. بسیاری از این تجهیزات، حتی پیش از رسیدن به عمر واقعی بهرهبرداری، به دلیل نبود ساختار نگهداری و تعمیرات، از رده خارج شدهاند.
در چنین شرایطی، بازسازی این تجهیزات آن هم با کمتر از ۲۰ درصد هزینه خرید تجهیزات جدید، نهتنها از هدر رفت منابع جلوگیری میکند، بلکه امکان دسترسی مراکز درمانی به دستگاههای حیاتی را با هزینه یک پنجم فراهم میسازد. با توجه به اهمیت این مساله، از سال ۱۳۹۷ گروهی فعال در حوزه مسئولیت اجتماعی با شعار «توسعه و ترویج خیر مؤثر» فعالیت خود را در قالب پروژهای زیرساختی با عنوان «احیا»، در ساختار بهداشتی و درمانی کشور آغاز کرد.
فعالیت نوآورانه و دانش بنیان
این صنعت نوآورانه که با هدف کاهش هزینههای درمانی و الگوی «بازسازی تجهیزات پزشکی» (Refurbish) در کشور پایهگذاری شد، با حمایت وزارت بهداشت و معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری، زیرساختهای فنی و قانونی لازم را دریافت کرده و بهتدریج به عنوان راهکاری رسمی و معتبر در نظام سلامت کشور پذیرفته شده است. این صنعت که یک فعالیت نوآورانه و دانش بنیان محسوب می شود، در سطح جهانی نیز در کشورهای پیشرفته در حوزه فناوری سلامت، رایج است.
برخلاف تصور رایج از تجهیزات دستدوم، دستگاههای بازسازیشده با کیفیتی معادل نمونههای نو و با ضمانت کامل به مراکز درمانی ارائه میشوند و هر دستگاه پس از بازسازی تا پنج سال دیگر در چرخه درمانی کشور فعال میماند. همچنین، کاربران و مسئولان فنی مراکز درمانی، تحت آموزش و پشتیبانی مجری طرح قرار میگیرند.
این فرآیند طیف گستردهای از تجهیزات حیاتی و پرتقاضای بیمارستانی را پوشش میدهد، از جمله موارد زیر:
در یکی از نمونههای موفق، ۹۶ دستگاه اسقاطی با هزینهای معادل ۲۸ میلیارد تومان بازسازی شد؛ در حالی که خرید همان تجهیزات بهصورت نو، نیازمند ۸۸ میلیارد تومان بود. این تفاوت، نشاندهنده ظرفیت بالای این روش در کاهش هزینهها و افزایش دسترسی به خدمات درمانی است.
در صورت پیشرفت حداقل ۵۰ درصدی فاز اول، خیرین میتوانند با ارزیابی نتایج، اجرای فازهای بعدی را عملیاتی کنند. همچنین، تجهیزات بازسازیشده پس از تحویل، از سوی گروه مشاوران مسئولیت اجتماعی، از نظر تأثیرات اجتماعی و خدماتی مورد پایش دورهای قرار خواهند گرفت.
فرآیند بازسازی
فرآیند بازسازی؛ از دمونتاژ تا تحویل فرآیند بازسازی شامل مراحل زیر است:
دمونتاژ کامل دستگاه تا سطح قطعات اولیه
تست و ارزیابی تخصصی هر قطعه
نوسازی بدنهها و تعویض قطعات معیوب
مونتاژ مجدد و کالیبراسیون تا رسیدن به حالت «صفر کارخانه»
بستهبندی حرفهای با کیفیتی معادل دستگاه نو
دستگاههای بازسازیشده با عمر مفید پنج سال، گارانتی ۱۲ تا ۱۸ ماهه و پشتیبانی فنی ۵ ساله ارائه میشوند.
بازسازی دستگاهها با ارزش ۲ هزار میلیاردی فقط با ۲۰۰ میلیارد تومان!
بودجه کل طرح ۴۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است که ۵۰ درصد آن توسط وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی و ۵۰ درصد دیگر از طریق منابع خیریه تأمین میشود. هدف نهایی، بازسازی حدود ۲ هزار میلیارد تومان تجهیزات پزشکی اسقاطی انباشته شده در مراکز درمانی کشور است. در فاز نخست، استانهای تهران، کرمان، مازندران و البرز تحت پوشش قرار گرفتهاند و تجهیزات اسقاطی موجود در مراکز شناساییشده به ارزش تقریبی ۲۵۰ میلیارد تومان با بودجهای معادل ۶۰ میلیارد تومان بازسازی خواهند شد که ۳۰ میلیارد تومان آن از طریق خیرین تأمین میشود.
چالشهای مسیر
عدم همراهی مراکز درمانی در تأمین سهم بودجه، نبود اولویتبندی دقیق تجهیزات، تمایل مراکز به خرید دستگاه نو با بودجه خیریه و تعارض منافع با ساختار شرکتهای تأمینکننده تجهیزات از چالشهای قابل پیشبینی این روش است. هر چند در صورت پیشرفت حداقل ۵۰ درصدی فاز اول، خیرین میتوانند با ارزیابی طرح، اجرای فازهای بعدی را عملیاتی کنند.
خیرین چگونه مشارکت کنند؟
حالا خیرین حوزه بهداشت و درمان که علاقمند به افزایش اثرگذاری و بهرهوری منابع خود هستند، میتوانند ترجیحا به صورت مشارکتی با دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات درمانی سراسر کشور و امور مشارکتهای وزارت بهداشت و درمان به عنوان پیشران این طرح همکاری داشته باشند.
الگوی ملی برای مدیریت منابع درمانی؟
بازسازی تجهیزات پزشکی اسقاطی، نهتنها راهکاری اقتصادی برای کاهش هزینههای درمانی است، بلکه مدلی پایدار برای افزایش بهرهوری منابع، ارتقای عدالت درمانی، و کاهش وابستگی ارزی کشور در حوزه سلامت بهشمار میرود. این طرح، با حمایت نهادهای دولتی و مشارکت خیرین، میتواند به الگویی ملی در مدیریت منابع درمانی تبدیل شود.
منبع : ایرنا
